شهرداری اسفدن

شهر اسفدن در عرض جغرافیایی ٣٣درجه و ٣٩ دقیقه شمالی و طول چغرافیایی ٥٩ درجه و ٤٦ دقیقه شرقی و در ار تفاع ١٢٠٠متری از سطح دریا قرار دارد .این شهر از توابع بخش مرکزی ودر فاصله ٥٧ کیلومتری شرق قاین قرار دارد . نزدیکترین شهر با اسفدن حاجی آباد است که با آن ٢٦ کیلومتر فاصله دارد .اسفدن در سال ٨٣ به شهر ارتقاء یافت و در همین سال با حضور استاندار خراسان جنوبی و جمعی از مسوولین شهرداری رسما فعالیت خود را آغاز نمود . اسفدن موقعیتی دشتی داشته و ارتفاعات آنرا محاصره نموده اند . بلند ترین نقطه آ ن قله شاسکوه به ارتفاع ٢٨٢٣ متر است .
در این دشت ٣٢ حلقه چاه و ٢٥٠رشته قنات و چشمه جاریست . ظاهرا گسلی موجود قرار دارد . با این وجود اکثر خانه های اسفدن در زلزله ٧٦ ویران شدند . شهر اسفدن که بر روی مخروط افکنه حاصل از رود خانه افین واقع است . در شهر اسفدن رعایت اصول ساختمان سازی و اجرای آبین نامه ٢٨٠٠ضروری می باشد . اسفدن از قدمت زیادی بر خوردار بوده که بقایای شهر قدیمی و منابع تاریخی گویای آن می باشد . از اسفدن در منابع تاریخی بنامهای اسندی ،اسپیدان ،اسفیدان یاد شده است .
آلفونس گابریل در سال ١٩٣٢ میلادی از اسفدن گذشته چنین می نویسد :
((زیر کوه بسیار حاصلخیز بوده و غلات و پنبه و ابریشم به عمل آمده و ابریشم آن را صادر می کرده اند و برخی آبادی ها همچون استند و اسفد که مستوفی از آن ها نام برده هنوز هم وجود دارد . دهکده های زیبای زیر کوه جزو خاطرات شگفت آور ما در ایران بودند . در اسفدن مردم تابستان را در باغ های بیرون از آبادی سپری می کردند . در شمال غربی اسفدن ، بقایای یک شهر قدیمی وجود داشت .))
اطراف شهر قدیمی اسفدن را برجهای از جمله برج مراد ،یوسف ،برج صدق دربر می گرفت ،ودر میان آن قلعه ای واقع و هر یک از ساکنیبن درآن خانه ای داشت . کوچه هایش تنگ و سر پو شیده با معابر پر پیچ و خم ، این شهر دارای دو دروازه بود که نگهبانان ورود و خروج مردم را کنترل می کردند . این قلعه گر چه در برابر حملات ترکمنها تا حدودی پایداری می کرد اما از نام خندق خونین ،چنیند برمی آید که اطراف قلعه را خندقی محاصره نموده و هجوم ترکمنها و قتل عام مردم و خاطرات تلخ آن هنوز در اذهان مردم باقیست . حوضهای درون قلعه محل انباشت انباشت آب بود و اهالی تا چند سال قبل حوض استاد کاظم استفاده می کردند .
این شهر تاریخی که تا چند سال قبل آثارش برجا بود متا سفانه توسط آنها که باید از میراث خویش پاسداری کنند ویران شد . امروزه از شهر قدیمی تنها بقایای مسجد کهنه بجا مانده که هنوز محل پختن آشهای نذری بانوان اسفدن می باشد .
اسفدن در کتاب فرهنگ جغرافیایی خراسان اثر وزرات جنگ بریتا نیا چنین معرفی شده اشت . (( اسفده با اسفید بن (اسفدن)روستایی است در بلوک پشتکوه منطقه قاین خراسان که در پای کوه آهنگران قرار گرفته است این آبادی در فاصله ٢٧ مایلی شهر قاین در کنار جاده هرات واقع است . در سمت شمال غرب چندین برج کوچک باد آورایام تهاجم ترکمنهاست که بر روی دشت مشاهده می شود .
اسفدن در سال ١٣٨٣،٣٢٠٤نفر جمعیت داشت .مهاجرت از اسفدن در سالهای قبل از انقلاب به شهرهای تهران ،مشهد و قاین جهت اشتغال و تحصیل ادامه داشته و در سال ٧٦ با وقوع زلزله و تخریب خانه ها وناامیدی مردم روند مهاجرت تشدید شد . بعد از زلزله مهاجرت از برخی روستاهای اطراف از جمله کلاته پیشکوه ،شیخ علی ، سیستانک به اسفدن آغاز گردید
اسفدن اماکن دیدنی بسیار زیادی ندارد و اصلاً خود منطقه دیدنی است. لذا در این خصوص میتوان نقاط زیر را که برجستگی بیشتری دارند نام برد.
۱: مزار سنگ سفید: ارامگاه استادوعابدی است که روزی چهارصد شاگرد داشته واز فارسی تا قندهار پیوسته مشتاقان علم در محضر او تلمذ مینمودند.این مزار شبهای چهارشنبه شور وغوغایی است وزنان اسفدن با خواندن روضه وبرای بر آمدن حاجات از این پیر وسالک راه خدا مدد میجویند. البته شرح حال قاضی نورالله در کتاب بزرگان قاین مفصل آمده است.

۲:مزار ودره هندوستان علاوه بر قداست مذهبی از بهترین جاهای دیدنی وتفریحی است که «روز سیزده بدر»از چهار اطراف اسفدن مردم در این منطقه جمع وبه شور ونشاط می پردازند. در این نقطه قبلاً شکارگاهی بوده مملو از کبک وتیهو وآهوکه امروزه تحت نظر محیط زیست می باشد.

۳:مزار پای کوه آنجا که جای پای اولیاست ،غار زیبایش –قلعه کوه با شکوهش انسان را به یاد فرقه اسماعیلیه وجنگهای مختلفی می اندازد که در گذشته بوده واین محل نیز پیوسته مشتاقانی دارد که در آنجا به دنبال آرزو ومراد خود هستند.

۴:قبرستان قدیمی اسفدن قبرستان قدیمی اسفدن که مشهور به خاک شهیدو است نشانگر رونق سالهای پیش در این منطقه است که علاوه بر قبور آثاری از وسایل دست ساز همچون ظروف آب وسفال در انجا دیده میشود که حاکی از وجود کارگاهها وصنایع دستی در گذشته است.

۵:قلعه ده کانه شاید قدیمی ترین قلعه در اسفدن است که امروزه بجز تلی از خاک از ان نمانده است .اگر چه بظاهر خاک است ولی در دل خود هزاران نوع اشیاء عتیقه وقدیمی دارد که افراد زیادی از ان به نان ونوایی رسیده اند وامروز نیز اگر بیشتر در ان کاوش شود علاوه بر هویدا شدن بافت قدیمی ده میتوان به اشیاء قدیمی دست یافت

۶:قله کوه شاسکوه ومیلان کوه دوقله کوه شاسکوه ومیلان کوه که محل عبور اولیاء است هرساله مشتاقان زیادی رازائر خود کرده که با پای پیاده ومانده چند شب در انجا به تفریح وگردش –سیاحت وزیارت می پردازند.

۷:کوههای اسپه کوهک اسپه کوهک ولاله کوهک نیز محلی برای گردش بهاری مردم در فصل چیدن سماروق (قارچ)و«كَما» است .

۸٫باغستان اسفدن دیدن مناظر زیباودلربای باغستان اسفدن بطول تقریبی ۱۵کیلومتر ، نهر جاری اسفدن که ازبالادست روستای افین سرچشمه میگیرد وسالیان زیادی است که جریان دارد صفای خاصی دارد وجویبارهای پر پیچ وخم ،درختان سر به فلک کشیده وصدای آبشاران و…برای دوستداران طبیعت بسیار دیدنی است.

۹٫حمام قدیمی اسفدن اگر چه براثر سهل انگاری دوستان تمام یا قسمتی از حمام قدیمی اسفدن از بین رفته ولی بقایای آن نشانگر معماری بزرگی است که جای تحقیق داردومهمترین لطف ان بود که پس از زلزله سال۷۶وزلزله های مکرر تقریباًسالم مانده است.

۱۰٫آب انبارها وبرجهای قدیمی اسفدن دیدن اب انبارهای قدیمی وبرجهای چهار اطراف اسفدن بیانگر تفکر مردم این دیار است آنها که از خود باقیات وصالحات گذاشته اند وبرای مردم رهگذر سایبان وسقاخانه ساخته اند خدا بیامرزدشان.

آداب و رسوم پرداخت دستمزد صاحبان مشاغل در اسفدن قديم
قلندري- مردم اسفدن در قديم دستمزد صاحبان مشاغل مختلف موجود در اين روستا را به شکل هاي مختلفي پرداخت مي کردند که در زير به چند نمونه از آن ها اشاره مي شود.
تمام خانواده هاي ساکن در اسفدن در طول سال رايگان به حمام مي رفتند و در عيد نوروز بر اساس تعداد افراد خانواده به حمامي نان، شيريني و لباس يا گندم مي دادند.
دلاک که همان آرايشگر است نيز با سفارش افراد مورد نظر و توسط پاکار (اجير مردم براي خبررساني) براي آرايش و اصلاح به منزل آن ها مي رفت و مزدش هنگام گندم درو، گندم بود و بر اساس مقدار سهم آب از قنات پرداخت مي شد.
هم چنين کساني که نياز به سفارش در يا تعمير آن براي خانه خود داشتند پس از انجام کار مورد نظر توسط نجار منطقه، مزد او را به صورت قسطي و در هنگام برداشت گندم مي دادند.
پالان دوزي نيز يکي ديگر از مشاغل موجود در منطقه بود که پالان دوز بنا به تقاضاي مردم و بر اساس اولويت سفارش کار همراه با وسايل پالان دوزي به خانه افراد مي رفت و پالان هاي فرسوده را بازسازي يا ترميم مي کرد و مزدش بر اساس سهم آب از قنات روستا يا در هنگام درو پرداخت مي شد.
مزد چوپان نيز بر اساس قراردادي که اول سال با او بسته مي شد به صورت پرداخت چهار خروار گندم و دو روز شير تمام گوسفندهاي گله و مجاني بودن حضور گوسفندان چوپان در گله و همچنين دادن پيراهن، شلوار، کفش چرمي به نام چپت و يک دهم بره و بزغاله هايي که در طول سال متولد مي شدند پرداخت مي شد.
به برزگر نيز با وجود اين که به صورت شبانه روزي در خدمت ارباب بود از گندم به صورت يک شانزدهم و از کاه نصف آن و از خيدهاي پاليز خربزه يا هندوانه نيز يک شانزدهم به عنوان مزد داده مي شد و انجام کارهايي چون آبداري، شخم زدن با گاو، انبار براي (کود حيوانات که به محل زمين کشاورزي حمل مي شد) و حتي آوردن کنده و هيزم از کوه و بيابان در زمستان و تابستان بر عهده برزگر بود.
جارجين، کدخدا و ميرآب و پاکار نيز براي انجام کارهايي که بر عهده آن ها بود سالانه مزد خود را در هنگام درو و به صورت گندم دريافت مي کردند.